First-mile, Middle-mile, Last-mile trong logistics là gì?

Trong chuỗi cung ứng logistics, vận chuyển hàng hóa không chỉ là hành trình từ người bán đến người mua, mà là một quá trình nhiều giai đoạn liên kết chặt chẽ với nhau. Mỗi đơn hàng đều phải trải qua ba chặng quan trọng: First-mile (chặng đầu) - Middle-mile (chặng giữa) - Last-mile (chặng cuối). Mỗi chặng đều hỗ trợ lẫn nhau để hàng hóa đến tay người tiêu dùng nhanh và chính xác nhất. Bài viết dưới đây từ Vietnam Logistics sẽ giúp bạn hiểu rõ vai trò của từng chặng vận chuyển, từ điểm xuất phát đến khi hàng được giao thành công.

 

1. First-mile delivery là gì?

 

 

Giao hàng chặng đầu (First-mile delivery) là chặng đầu tiên trong hành trình vận chuyển hàng hoá, nơi hàng hóa được di chuyển từ điểm xuất phát ban đầu (nhà máy, nông trại, cửa hàng), đến trung tâm logistics, kho trung chuyển, kho phân phối hoặc cảng xuất hàng tuỳ theo mô hình chuỗi cung ứng. 

 

Ví dụ: Tại Việt Nam, hàng từ kho của nhà bán online được giao tới trung tâm của Shopee Express, GHN, GHTK...

 

Mục tiêu chính của chặng đầu là đưa hàng ra khỏi nơi sản xuất ban đầu, đảm bảo hàng được gom, phân loại, đóng gói và sẵn sàng vận chuyển. Đây là chặng đặt nền móng cho toàn bộ chuỗi vận chuyển. Nếu thực hiện không hiệu quả, sẽ kéo theo sự chậm trễ và tăng chi phí ở các chặng sau.

 

Vai trò của First-mile:

 

- Kết nối sản xuất và logistics, giúp hàng hóa sẵn sàng để đi vào hệ thống vận chuyển.

- Đảm bảo chất lượng và chứng từ, giảm rủi ro thất lạc, sai lệch thông tin, hoặc hư hỏng hàng.

- Tối ưu chi phí và tốc độ, lên kế hoạch gom hàng và phương tiện hợp lý, tạo nền tảng cho chuỗi cung ứng hiệu quả hơn.

 

Có thể nói, First-mile là bước đặt nền móng cho toàn bộ chuỗi cung ứng – nếu khâu này không chính xác, sẽ ảnh hưởng dây chuyền đến tốc độ, chi phí và độ tin cậy ở các chặng sau.

 

2. Middle-mile delivery là gì?

 

 

Giao hàng chặng giữa (Middle-mile delivery) là giai đoạn trung gian trong chuỗi vận chuyển hàng hóa. Sau khi hàng được thu gom và xử lý ở chăng đầu, Middle-mile bắt đầu nhiệm vụ vận chuyển quy mô lớn hơn, kết nối giữa các trung tâm phân phối trong và ngoài nước, trước khi chuyển đến chặng giao hàng cuối cùng. 

 

Ví dụ 1: Nếu bạn nhập hàng từ Hàng Châu (Trung Quốc) qua Taobao hoặc 1688, hàng hoá sẽ được gom tại trung tâm logistics Hàng Châu của Cainiao. Từ đây, quy trình middle-mile bắt đầu, hàng được vận chuyển cùng các đơn khác đến kho trung chuyển Quảng Tây, sau đó phân loại và chuyển tiếp về Việt Nam.

 

Ví dụ 2: Với các đơn hàng trong nội địa Việt Nam, hàng hoá trong giai đoạn middle-mile bắt đầu từ hành trình từ trung tâm phân phối chính ở miền Bắc đến kho khu vực ở TP.HCM hoặc Đà Nẵng để chuẩn bị giao hàng cuối cùng.

Mục tiêu chính của middle-mile là tối ưu tuyến đường, hình thức gom hàng và phương tiện vận tải để giảm chi phí, tăng tốc độ và đảm bảo độ tin cậy cho toàn bộ chuỗi vận chuyển. Giai đoạn này đóng vai trò cầu nối giữa khâu thu gom đầu tiên và giao hàng cuối cùng, giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian phân phối, duy trì dòng hàng ổn định và giảm thiểu chi phí vận tải.

 

Vai trò của Middle-mile:

 

- Kết nối các trung tâm phân phối, đảm bảo hàng hóa luân chuyển hiệu quả giữa các kho vùng, quốc gia hoặc quốc tế.

- Tối ưu hóa vận tải quy mô lớn, giảm chi phí nhờ gom hàng và lựa chọn tuyến đường, phương tiện phù hợp.

- Giữ ổn định dòng hàng, tối ưu, linh hoạt kết hợp các phương thức như đường bộ, đường sắt, đường biển hoặc hàng không giúp chặng cuối giao nhanh và đúng tiến độ.

Tóm lại, Middle-mile là cầu nối trọng yếu giữa khâu thu gom đầu tiên và giao hàng cuối cùng, giúp chuỗi cung ứng duy trì nhịp độ ổn định và tối ưu chi phí vận tải.

3. Last-mile delivery là gì?

 

 

Giao hàng chặng cuối (Last-mile delivery) là giai đoạn cuối cùng trong hành trình vận chuyển, nơi hàng hóa được chuyển từ kho địa phương hoặc điểm phân phối đến tay người nhận cuối cùng. Đây là bước tiếp xúc trực tiếp với khách hàng, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình trải nghiệm và mức độ hài lòng khi nhận hàng.

 

Ví dụ: Với các đơn hàng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tik Tok Shop, khi hàng đến kho của hãng tại địa phương, hàng sẽ được giao bằng xe tải nhỏ, xe máy hoặc đối tác giao hàng nhanh (AhaMove, GHTK, Viettel Post, J&T Express...).

 

Mục tiêu chính của chặng Last-mile là rút ngắn thời gian từ kho đến tay người nhận đảm bảo tốc độ, độ chính xác với chi phí hợp lý. Việc tối ưu chặng cuối giúp giảm tỷ lệ hoàn trả, rút ngắn thời gian giao nhân và nâng cao thương hiệu. Nếu không được tổ chức tốt, doanh nghiệp có thể mất khách hàng, tăng chi phí vận hành.

 

Vai trò của Last-mile:

 

- Là cầu nối trực tiếp kết nối doanh nghiệp và người tiêu dùng, đòi hỏi linh hoạt, theo dõi thời gian thực, dịch vụ khách hàng nhanh.

 

- Giao hàng đúng thời gian, bảo đảm chất lượng ảnh hưởng đến niềm tin và khả năng quay lại mua hàng.

- Tạo lợi thế cạnh tranh cho nhà bán và nền tảng trong thương mại điện tử, nâng cao trải nghiệm nhận hàng của khách hàng.

Bảng so sánh giữa 3 chặng vận chuyển 

 

Tiêu chí	First-mile (Chặng đầu)	Middle-mile (Chặng giữa)	Last-mile (Chặng cuối)
Khái niệm	Chặng đầu, vận chuyển hàng từ nhà cung cấp hoặc xưởng sản xuất đến kho trung tâm hoặc điểm tập kết.	Chặng giữa, di chuyển hàng từ kho trung tâm đến kho khu vực hoặc điểm phân phối gần khách hàng.	Chặng cuối, giao hàng từ kho địa phương đến tay người nhận cuối cùng.
Mục tiêu chính	- Gom hàng nhanh và chính xác.- Đảm bảo hàng xuất phát đúng kế hoạch.	- Duy trì lưu thông ổn định giữa các kho. - Giảm chi phí và thời gian vận chuyển.	- Giao hàng đúng hẹn, đúng người. - Nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Phương thức vận chuyển	- Xe tải lớn hoặc nhỏ (tùy quy mô đơn hàng) - Giao từ nơi sản xuất đến trung tâm logistics hoặc cảng.	- Phương tiện tải trọng lớn (container, tàu, máy bay chở hàng) - Di chuyển giữa các kho khu vực hoặc quốc gia.	- Xe tải nhỏ, xe máy, drone… linh hoạt theo địa điểm và thời gian nhận.
Đơn vị phụ trách	Nhà cung cấp, đơn vị gom hàng, công ty logistics	Hãng vận tải, công ty logistics quốc tế, trung tâm phân phối	Đơn vị giao hàng nhanh, đối tác vận chuyển nội địa
Thách thức chính	- Với thương mại điện tử: thu gom nhiều đơn hàng nhỏ, kiểm soát thông tin và thời gian. - Với xuất khẩu: đảm bảo đóng gói, chứng từ và kiểm định chất lượng hàng hóa.	- Tối ưu chi phí vận tải liên vùng hoặc quốc tế.- Quản lý lịch trình dài và đồng bộ dữ liệu giữa nhiều kho.	- Tắc nghẽn đô thị, thay đổi thời gian nhận hàng.- Chi phí cao do giao lẻ và yêu cầu tốc độ cao.

 

Xu hướng tối ưu chuỗi vận chuyển hiện nay

 

 

Trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ và logistics toàn cầu thay đổi nhanh chóng, ba chặng vận chuyển truyền thống (First-mile, Middle-mile, Last-mile) đang được tối ưu mạnh mẽ nhờ công nghệ và mô hình vận hành mới. Dưới đây là những xu hướng nổi bật giúp doanh nghiệp tăng tính linh hoạt, kết nối và tiết kiệm chi phí:

 

Omnichannel Logistics (Chuỗi đa kênh): Tích hợp các kênh bán hàng online và offline vào một hệ thống phân phối thống nhất, cho phép điều phối hàng linh hoạt từ kho hoặc cửa hàng gần nhất, giúp rút ngắn thời gian giao hàng ở chặng Last-mile delivery.

 

Smart Warehouse (Kho thông minh): Ứng dụng IoT, robot và AI để tự động hóa khâu phân loại, lưu trữ và xuất hàng nhằm tối ưu hiệu suất của Middle-mile. Mô hình này phổ biến tại Trung Quốc, nơi kho e-commerce có thể xử lý hàng nghìn đơn mỗi ngày.

 

AI Routing & Data-driven Logistics (Tối ưu tuyến vận chuyển bằng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn): Khai thác AI và Big Data để phân tích tuyến đường, dự báo nhu cầu và tối ưu chi phí nhiên liệu – giúp nâng cao hiệu quả cả ở Middle-mile và Last-mile.

 

F2C (Mô hình từ nhà máy đến người tiêu dùng): Mô hình giao hàng trực tiếp từ nhà máy đến người tiêu dùng, cắt giảm khâu trung gian, tinh gọn First-mile và Middle-mile. Xu hướng này đang được các nền tảng như Temu, Pinduoduo và Shein áp dụng mạnh mẽ.

 

Green & Autonomous Delivery (Giao hàng xanh và tự động): Sử dụng xe điện, robot hoặc drone để giao hàng tự động, giảm chi phí nhân công và phát thải carbon, đặc biệt hiệu quả với giao hàng chặng cuối Last-mile tại khu vực đô thị.

 

Các xu hướng trên đều có thể tác động trực tiếp đến ba chặng chính của chuỗi vận chuyển. Doanh nghiệp cần hiểu rõ và tối ưu từng chặng để nâng cao hiệu quả logistics tổng thể. Liên hệ Vietnam Logistics tại đây ngay hôm nay để được tư vấn giải pháp phù hợp nhất cho lô hàng của bạn.

 

Thông tin liên hệ 

 

Email: vietnamlogistics.com.vn@gmail.com 

Hotline: 0983.339.646

Facebook: Vietnam Logistics  

Zalo OA: Vietnam Logistics - Nhập hàng Trung Quốc 

Địa chỉ VPGD: 86 Nguyễn Ngọc Nại, P. Phương Liệt, TP. Hà Nội